به گزارش خبرنگار «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ پس از آن که سید ابراهیم رئیسی در سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری توانست پیروز این رقابت‌ها شود، زمزمههایی در مورد جایگزینی وی بعنوان رئیس قوه قضاییه ایجاد شد. بعضی ها از دوران آملی لاریجانی درست یا غلط خاطره تلخ دارند! و درست یا غلط تصور می کنند آمدن اژه ای، بازگشت آملی است. خصوصا فعالان اجتماعی و نخبگان سیاسی و رسانه ای که طعم تحول یکی دوسال اخیر در قوه برایشان شیرین بوده بیشتر از دیگران نگران این بازگشت به عقب هستند.
اما با همه این تفاسیر و گمانه‌زنی‌ها، پنجشنبه ۱۰ تیرماه سال جاری حجت‌الاسلام‌والمسلمین غلامحسین محسنی اژه‌ای که با حکم رهبر معظم انقلاب به عنوان پنجمین رئیس قوه قضاییه سکان هدایت دستگاه قضا را برای دوره‌ای پنج ساله برعهده گرفت، رئیسی بر آمده از بدنه دستگاه قضایی و آشنا با ساختار و نقاط قوت و ضعف آن است که امید‌ها برای ادامه مسیر تحولی در این قوه را حفظ خواهد کرد.
اکنون که بیش از ۱۰ روز از این انتصاب می‌گذرد به سراغ دو تن از فعالان دانشجویی کشور رفتیم تا نظرات و تحلیل‌های آنها راجع به این انتخاب و آینده قوه قضاییه را با ریاست جدید بررسی کنیم، این گفتگو با صادق بشیره، دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق بین الملل دانشگاه علوم قضایی و امیرحسین مرادی، دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق بین الملل دانشگاه خوارزمی انجام شده که در ادامه می‌خوانید.
دیپلماسی قضایی برای دستگاه قضا اولویت ندارد
صادق بشیره، دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق بین الملل دانشگاه علوم قضایی، در رابطه اهمیت فعالیت‌های قوه قضاییه در دوره جدید و رئیس جدید قوه گفت: برای قوه قضاییخ دیپلماسی یا گفتگو هم در سطح داخلی و هم در سطح بین‌المللی از موضوعات بسیار مهم و ضروری است که متاسفانه برعکس این اهمیت گویا هیچگاه این موضوع برای دستگاه عدلیه ما اولویت و ضرورت نداشته و به نظر می‌رسد که از نقاط ضعف قوه مذکور یا به عبارتی از نقاط قابل پیشرفت آن باشد.
وی با اشاره به اینکه قوه قضاییه رکنی است که ریاست آن انتخابی نیست، ادامه داد: رییس این قوه از افراد متخصصی انتخاب می‌شود. که بیشتر اهل علم و کار قضایی باشد و این شخص طبیعتا کمتر وابسته به جناح‌های سیاسی‌ست.
این فعال دانشجویی با تاکید بر اینکه اکثر این اشخاص از چنان پشتوانه مردمی و حزبی‌ای برخوردار نیستند افزود: در سطح جامعه آنها را توجیه کرده و مورد دفاع قرار داد. از سوی دیگر بخش مهمی از پرونده‌های قوه قضاییه اصلا در دسترس نیست که اگر کسی بخواهد در موارد خاص از عملکرد این قوه دفاع کند.
وی افزود: از هر دو نفر مراجعه‌کننده به قوه قضاییه یک نفر حتما ناراضی خواهد بود و اساسا حتی اگر عدالت واقعا هم اجرا شود، باز برای قوه چنین هزینه‌ای دارد.
وی با اشاره به امور قضایی بین المللی تصریح کرد: امروزه در سطح بین‌المللی به خصوص در مسائل حقوق بشری که قوه قضاییه هم بسیار با آن درگیر است، ما مورد هجمه هستیم و اساسا امروزه مداخلات حقوق بشری در امور سایر کشورها تا حدی پذیرفته شده و خلاصه نمیتوان دائما اینطور پاسخ داد که این مسائل، در حوزه امور داخلی ماست و به دیگران مربوط نیست.
روشنگری افکار عمومی وظیفه قوه قضاییه است
بشیره افزود: در امور داخلی سایر کشورها در این موارد دخالت میکنیم و مواضعی داریم. مثلا در خصوص شیخ نمر یا آقای زکزاکی واکنش نشان داده و می‌دهیم. مسئله این نیست که اعمال ما و دیگران و به تبع مداخلات ما و آنها بر حق هست یاخیر. مسئله این است که وقتی ما چنین حقی را در واکنش و اظهار نظر برای خود قائل هستیم، چطور برای دیگران نباشیم؟ پس وقتی چنین حقی وجود دارد، اگر فکر میکنیم که عملکرد ما صحیح و قابل دفاع است چرا اکثرا از توضیح دقیق آن و ارائه مستندات و استدلالات برای جامعه جهانی و افکار عمومی داخلی خود شانه خالی میکنیم؟ البته که توضیح دادن به مردم در بسیاری از موارد جدای از اینکه مصلحت است، اصلا وظیفه قوه قضاییه است.
سردبیر نشریه خط بهشتی با اشاره به لزوم پاسخگویی و اطلاع به موقع قوه قضاییه به مردم و جامعه گفت: این موضوع اهمیت زیادی دارد و اکثر انتقادات پر سر و صدای داخلی و بین‌المللی نسبت به عملکرد قوه قضاییه به خصوص در سالهای اخیر که این قوه را از هر سوی تحت فشار قرار داده، مربوط به پرونده‌های خاصی است که قوه یا در مورد آنها با مردم گفتگو نکرده یا کم، بد و یا دیرتوضیح داده است.
وی با اشاره بر عملکرد رئیسی در قوه قضاییه گفت: به رغم همه فعالیت‌های رو به جلو و متحولانه، در این خصوص آنچنان توفیقی نداشت و نگاهی به سند تحول هم گویای این موضوع است که این مسئله به قدر ضرورت مورد توجه و اولویت نبوده و در مورد آن تغافل شده است. سال گذشته اولین شماره ماهنامه خط بهشتی را به این موضوع اختصاص دادیم و مفصل ضرورت آن را یادآور شده و راهکارهای مشخصی را نیز بیان داشتیم.
مجری برنامه حقوقی «رخ داد» در ادامه افزود: حتی این موضوع را در قالب یک طرح جامع به یکی از مسئولان قوه قضاییه ارائه کردیم که از سوی ایشان با چندان استقبالی مواجه نشد و همین موضوع موید این است که این مسائل آنچنان دغدغه قوه قضاییه نیست.
دستاورد دیپلماسی قضایی رئیسی پس از سفر به عراق
این فعال نشریات دانشجویی افزود: بعد از سفر آقای رئیسی به عراق همان کسانی که دیپلماسی بین‌المللی قوه قضاییه مطروحه ما را نادیده گرفته بودند، شرح دستاورد میدادند. همین یعنی که دیپلماسی قوه قضاییه، تنویر افکار عمومی و توجه به مردم و پاسخگویی به ابهامات آنها خوب است و نمیتوان منکر این‌ها شد.
وی ادامه داد: باید از همه ابزارها در این جهت استفاده کرد و این ابزارها کم نیست و مسئولان بیش از ما می‌دانند و اگر نمی‌دانند بپرسند تا ما به آنها بگوییم.
بشیره در پایان گفت: فقط همتی میخواهد که این کارها انجام شود. قطعا هزینه دیپلماسی با مردم و دنیا از عدم آن کمتر خواهد بود، وجاهت‌بخش و اعتبار و اعتماد‌آفرین است. علی‌الحساب با هر انگیزه‌ای تماس‌هایی از جانب آقای اژه‌ای با برخی صاحب‌نظران انجام شده که در بدو امر نشانه خوبی است. امید که این تحرکات ادامه‌دار و هدفمند بوده و با برنامه‌ریزی‌ای مناسب به سایر سطوح نیز توسعه یابد.
برقراری عدالت، کارکرد اصلی قوه قضاییه زیرسوال نرود
امیرحسین مرادی، دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق بین الملل دانشگاه خوارزمی درباره تهدیدها و فرصت‌های قوه قضاییه جدید و نحوه مدیریت رئیس جدید آن گفت: نهاد قوه قضایه در همه کشورهای دنیا، نهادی است که تلاش می‌کند عدالت را برای جامعه به بهترین نحو ممکن میسر کند. در بسیاری از کشورهای دنیا دولت ها و سایر قوا کمترین دخالت را در امور جاری آن دارند. اهمیت وجود نهادی به نام قوه قضاییه به قدری است که در صورت نبود آن، اساسا به هیچ وجه دموکراسی در جوامع محقق نمی شود.
وی افزود: در اینجا هدف بررسی وجود داشتن یا نداشتن قوه قضاییه یا بررسی میزان اهمیت آن نیست، بلکه هدف توضیحاتی درباره وضعیت قوه قضاییه در کشور و انتظاراتی که می شود از رییس آینده این قوه، یعنی جناب حجت الاسلام و المسلمین محسنی اژه ای داشت.
مرادی ادامه داد: بروز اتفاقات ناخوشایندی که در دوران ریاست تعدادی از روسای این قوه به وقوع پیوست مدتی در بین اذهان جامعه کارکرد اصلی نهاد، یعنی برقراری عدالت در جامعه را زیر سوال برد. مطرح شدن پرونده های فساد و تحصیل اموال نامشروع در بین برخی از رده بالاترین اعضا قوه قضاییه در دوران ریاست پیشین این قوه خود گواه این مسئله است.
حضور رئیسی منشأ اقدامات اساسی شد
وی تصریح کرد: قوه‌ای که وظیفه اش مبارزه با مفسد است چگونه می شود در بطن خود نفوذ عناصری از فساد را تجربه کند؟ خوشبختانه روند کلیشه ای روسای پیشین قوه قضاییه، در دوران ریاست آیت الله رئیسی از بین رفت و ایشان توانست منشا اقدامات اساسی و مهم در این قوه شود که در تا آن زمان از روسای پیشین دیده نشده بود.
این فعال دانشجویی با اشاره کاهش حساب های قوه قضاییه از عددی بالا پنجاه حساب به سه حساب، افزود: تلاش برای احیای حقوق کارگران زیادی مثل کارگران هفت تپه، تلاش برای اصلاح قوانین ناکارمد و زیان‌ده (مثل قوانین مهریه)، برخورد شدید با مفسدین اقتصادی و ... گوشه ای از تلاش های ریاست پیشین این قوه بوده است.
وی اذعان داشت: اما مهمترین سخنی که می شود با رییس آینده این قوه داشت این است که جامعه انتظار دارد آن اقدامات ارزنده در دوران ریاست پیشین کماکان به قوت قبل باقی بماند. بدین گونه نباشد که آن اقدامات رها شده و تلقی ای برای آحاد جامعه ایجاد شود که گویا آن اقدامات نمایشی بوده یا اینکه بدنه اصلی قوه قضاییه که ریاست آینده از اعضای مهم آن به شمار میرود، خیلی تمایلی به ادامه آن اقدامات ندارد.
هر اقدام درست یا غلط در دوره ریاست اژه‌ای با دوره ریاست رئیسی مقایسه می‌شود
مجری برنامه نبض دانشجو افزود: مهم این است که یک راه مهم و ارزشمند توسط آیت الله رئیسی باز شده است و به زعم بنده همگی باید تلاش کنند تا این راه بهتر از قبل در جهت تحقق عدالت پیش برود. ریاست آینده قوه مسئولیت به مراتب سنگین تری را بر عهده دارد چرا که الان دیگر یک معیاری برای مبارزه با فساد وجود دارد و همانطور که اشاره شد، این معیار نحوه ریاست آیت الله رئیسی است.
وی با اشاره با اقدامات انجام شده در قوه قضایی گفت: هر اقدامی چه مثبت و چه منفی در دوران ریاست آینده قوه صورت پذیرد قطع به یقین با دوره قبل توسط مردم مقایسه می شود و این قیاس هم می تواند نقطه قوتی باشد و هم موجب سلب اعتماد مردم از قوه قضاییه شود.
مرادی در پایان ابزار امیدواری کرد و افزود: قوه قضاییه از ریل گذاری درست تحقق عدالت در دوران آیت آیت الله رئیسی خارج نشود و با همان قوت و روحیه به کارها ادامه دهد و واقعا عدالت به نفع مردم در جامعه برقرار نباشد به عنوان مثال اینگونه نباشد که یک دانشجوی سال سومی دانشگاه برای شعارهای کف خیابانی , بیش از یک مفسد اقتصادی وابسته دولت متحمل مجازات و حکم دادگاه بشود. جامعه امیدوار است که حجت الاسلام و المسلمین محسنی اژه ای بتواند بازگشت اعتماد مردم به قوه قضاییه را بهترین حالت ممکن تقویت بکند و مسیر درست ایجاد شده را طی بکند.
مصاحبه از محمد کفیلی
